Wyróżnia się bardzo dużo rozmaitych rodzajów pociągów. Maszyny te są różnorodnie konstruowane, inaczej przemieszczają się i na innych zasadach są wprowadzane w ruch. Generalnie rzecz biorąc występuje jednakże pewien ich uniwersalny podział na kilka standardowych, podstawowych kategorii, do jakich zalicza się między innymi pociągi pasażerski, pociągi towarowe, pociągi mieszane oraz pociągi służbowe. W zakresie kursowania pociągów natomiast wydzielane są jeszcze inne kategorie. W tym przypadku mówi się o pociągach stałych, jakie jeżdżą regularnie i są ustalone oraz uwzględnione podczas tworzenia standardowego rozkładu jazdy kolejowej. Najczęściej kursują one dzień w dzień bądź w wybrane dni. Można także wspomnieć o pociągach niestałych, do jakich zalicza się pociągi dodatkowe, a więc ujmowane w rozkładzie jazdy, ale uruchamiane w momencie, gdy zaistnieje taka potrzeba. Pociągami nadzwyczajnymi zaś określa się takie maszyny, które są uwzględniane w rozkładach jazdy, ale które są wprowadzane w ruch i szykowane na tory dopiero wówczas, gdy zaistnieje taka potrzeba, zgodnie ze szczególnym rozkładem jazdy, który jest wyjątkowo dla nich opracowany.
Warto jednakże na moment przyjrzeć się pierwszej z wyżej wspomnianych kategorii podziału, a co za tym idzie scharakteryzować bliżej pociągi pasażerskie. Są one stosowane do transportowania zarówno ludzi, jak i bagaży, jak wskazuje na to już samo ich nazewnictwo. Ponadto za ich pośrednictwem są także transportowane przesyłki, powiedzmy pocztowe. Takie maszyny zbudowane są z lokomotywy oraz osobowych wagonów w stosownej konfiguracji. Jest tam podział na miejsca siedzące, czyli klasyczne stanowiska, jak także miejsca barowe, restauracyjne, przestrzeń przygotowaną na bagaże oraz miejsca sypialniane, do wypoczynku i również pocztowe. Najczęściej taki zespół trakcyjny posiada spójny skład składający się z kilku bądź niekiedy i jednego członu silnikowego. Dodatkowo warto wspomnieć, że istnieją także takie pociągi pasażerskie, do jakich daje się dołączyć wagony towarowe. Oczywiście uprawnieniem do transportu tym środkiem kolejowym jest standardowo kupno biletu. Czasami poza kosztami biletu pasażer zobowiązany jest, jeśli chce skorzystać z dodatkowych udogodnień – zarezerwować i opłacić miejsca sypialne. Jeżeli mówimy o klasycznym środku transportu w postaci pociągu pasażerskiego, przewozi się nim maksymalnie nawet 1500 podróżnych. To zależy od tego, na jakie trasy pociąg został wysłany. W kontekście pociągów pasażerskich nie da się ukryć iż na terenie naszego kontynentu, a dokładniej w rejonie Europy zachodniej zdecydowanie najbardziej powszechne są elektryczne składy zespolone. W naszym kraju przewozy na rozmaitych relacjach pociągami pasażerskimi oferują rozmaici przewoźnicy kolejowy, w tym – PKP Intercity, Szybka Kolej Miejska w Trójmieście, Koleje Wielkopolskie, Koleje Śląskie, Szybka Kolej Miejska w Warszawie, Przewozy Regionalne, Warszawska Kolej Dojazdowa, Koleje Mazowieckie i inne.
Następnym istotnym rodzaje pociągów, który uchodzi za drugi najpowszechniejszy typ zaraz po pociągach pasażerskich, jest model pociągów towarowych. Jak można domyśleć się tego chociażby po samym nazewnictwie owego środka transportowego, jest to maszyna, która ma przewozić towar. Jest on stosowany po to, aby umożliwić ładunek rozlicznych rzeczy, w tym zwłaszcza produktów masowych. Przeważnie, standardowy pociąg towarowy charakteryzuje się posiadaniem minimalnie jednej lokomotywy, a także wagonu towarowego do niej przypiętego. To, jakie będą wagony zależne jest natomiast w dużym stopniu, a przynajmniej powinno od użytkowania maszyny.